Op 27 juni organiseerde het KKNN het “Kenniscafé basisvoorzieningen: de internationale aanpak”. De verschraling van voorzieningen op het Nederlandse platteland zet door en er is meer aandacht voor ruimtelijke rechtvaardigheid – elke regio telt mee. Daarnaast zijn er veel discussies over het behoud van basisvoorzieningen en hun bijdrage aan de leefbaarheid en toekomstkracht van het platteland.
VDGO was aanwezig bij dit interessante evenement, dat ook voor Grolloo e.o. actueel is gezien de recente sluiting van de buurtsupermarkt in Grolloo.
Niet alleen in Nederland verdwijnen basisvoorzieningen op het platteland, maar ook elders in Europa. Tijdens dit derde kenniscafé werd daarom gekeken naar de internationale aanpak, onder meer in Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Wales. Hoe gaan andere Europese landen om met het verdwijnen van basisvoorzieningen? Met welk beleid proberen zij hun basisvoorzieningen in het landelijk gebied te behouden? En wat kunnen we met voorbeelden uit landen waar de afstand tot voorzieningen groter is dan in Nederland?
Als eerste presenteerden Bettina Bock en Tialda Haartsen (RUG) hun internationale vergelijking van beleid voor het behoud van basisvoorzieningen in landelijk gebied. Dit onderzoek hebben ze op verzoek van de overheid uitgevoerd. Eén van de voorbeelden hieruit is van de Deense supermarktketen Dagrofa. De Denen hebben een specifiek borgerbutikker-beleid ontwikkeld vanuit de visie dat ook kleine dorpen een winkel verdienen. Jesper Feddersen van Dagrofa legde online uit hoe zij samen met inwoners dorpswinkels in kleine dorpen ontwikkelen.
Borgerbutikker zijn burgerwinkels, omdat begonnen moet worden met een werkgroep van enthousiaste dorpelingen die een winkel (opnieuw) in het leven wil roepen. Vervolgens organiseert de werkgroep een dorpsbijeenkomst om het draagvlak in het dorp te toetsen. Als er draagvlak is, helpt Dagrofa bij de crowdfunding om een pand voor de winkel te kopen. Vervolgens wordt de winkel ingericht en wordt een beheerder gezocht. Uitgangspunt is dat de winkel in het bezit blijft van de dorpsgemeenschap en dat de beheerder het pand van het dorp huurt en er gaat ondernemen. Dagrofa levert vervolgens de producten aan, maar er is veel vrijheid om lokale producten te verkopen.
Een andere spreker was Henk Hoeve van de dagwinkel in Gasselternijveen en Aduard. Hij gaf uitleg over het (Noord)Nederlandse dagwinkel-concept. Hoeve is van mening dat dergelijke winkels in feite alleen kans maken op succes in dorpen met meer dan 2.000 inwoners waarvan de dichtstbijzijnde supermarkt zich minimaal 6 km verderop bevindt. Hij is van mening dat de nieuwe wet op de verkoop van tabak een bedreiging vormt voor kleine buurtsupers. Als er geen rookwaar meer verkocht kan worden in de supermarkt, betekent dat minder klanten, waardoor ook de verkoop van andere producten terugloopt. Omdat Hoeve in de gelegenheid was om naast zijn winkel een tabakszaak te realiseren, hoopt hij zijn omzet te kunnen behouden. Wel denkt hij dat zijn winkel – en vele andere – in 2030 de deuren zullen moeten sluiten als de nieuwe wetgeving op het gebied van gassen voor koelinstallaties ingaat. De vervanging van de koelsystemen zal voor de meeste kleine winkels veel te kostbaar zijn.
Na afloop van de presentaties discussieerden de deelnemers in twee groepen over het toepassen van de internationale voorbeelden uit het onderzoek. Ook het onderwerp “zorg” kwam aan bod, waarbij de VDGO-vertegenwoordiger de kans kreeg om het Grolloo Zorgt-initiatief onder het voetlicht te brengen.
KKNN is een netwerk van organisaties die werken aan maatschappelijke opgaven in Noord-Nederland, bekeken door de lens van veranderende bevolkingssamenstelling. Bij het KKNN zijn allerlei organisaties, professionals, betrokken inwoners en anderszins geïnteresseerden aangesloten. Maar ook bewonersinitiatieven, dorpsverenigingen, coöperaties, ondernemers, enz. maken deel uit van het netwerk.
Het volledige rapport van Bettina Bock, Tialda Haartsen en Kirsten Valkenier (RUG) met de titel “Behoud van basisvoorzieningen in het landelijk gebied: een internationale vergelijking” kan hier worden gedownload.